De schouders onder de SDG’s

In aflevering 22 van ESG (Even Samen Gevat) spreken Marloes en Aldert met Judith Maas, directeur van SDG Nederland.

Judith Maas werkte voorheen bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Vol trots vertegenwoordigde ze ons land in het buitenland, maar ze zag ook dat we juist op dossiers waarop we voorheen voorop liepen, achterop begonnen te raken. “Hoe krijgen we Nederland weer terug in die voorhoede?” vroeg ze zich af en daarom stapte ze over naar SDG Nederland.

Wat is SDG Nederland?

SDG staat voor Sustainable Development Goals, zeventien door alle VN-lidstaten overeengekomen duurzame ontwikkelingsdoelen om van de wereld een betere plek te maken. De SDG’s vormen volgens Judith “de meest duurzame agenda voor 2030 die we met z’n allen hebben afgesproken.” Zo zijn er doelen voor de strijd tegen armoede (SDG 1), voor betaalbare en duurzame energie (SDG 7) en voor verantwoorde consumptie en productie (SDG 12). SDG Nederland zorgt er als netwerkorganisatie voor dat mensen en organisaties elkaar aanmoedigen om tot actie over te gaan en elkaar op de hoogte te houden van manieren om de SDG’s te realiseren. SDG Nederland is een ‘verbinder’ en heeft voor elke SDG een speciale alliantiecoördinator die er onder andere voor zorgt “dat we in dezelfde bewoordingen over duurzaamheid spreken.” Daarnaast werkt de organisatie samen met onder andere het Leger des Heils (voor SDG 1) en de coöperatie Leren voor morgen (voor SDG 4).

De voorloper van SDG Nederland werd in 2016 opgericht en het grote doel ligt in 2030. Dit betekent dat we halverwege zijn. “De eerste helft zit erop,” zegt Judith, “we beginnen aan de tweede helft. Het is ontzettend veel kostbaarder om schade te herstellen, dus we kunnen beter nu investeren en de rekening betalen, want straks wordt het allemaal nog veel duurder. En Nederland is samen met andere westerse landen ook verplicht om iets te doen, omdat wij gewoon het merendeel van bijvoorbeeld het energie- en grondstoffenverbruik voor onze rekening nemen.”

Ambitieuze plannen

De vraag is of het gaat lukken, maar Judith is optimistisch. Een land als Colombia heeft de SDG’s bijvoorbeeld al als uitgangspunt voor al het nationaal beleid en Europa heeft de Green Deal: “Er komen heel ambitieuze richtlijnen aan die voor het Nederlandse bedrijfsleven en de financiële sector heel bepalend gaan zijn.” Overheid en bedrijfsleven beseffen dat ook. SDG Nederland krijgt veel verzoeken van bedrijven, gemeenten en provincies die met de SDG’s aan de slag willen. “We zijn heel blij dat we worden aangestuurd door een stuurgroep die de grote sectoren vertegenwoordigt: MVO Nederland, Global Compact en VNO-NCW. En vanuit de lokale overheden is ook VNG heel erg actief.”

“Er ligt een enorme verantwoordelijkheid bij bedrijven, maar de macht ligt bij consumenten.” Judith noemt het voorbeeld van repair cafés, een burgerinitiatief waarmee het repareren van producten wordt bevorderd, en van de Consumentenbond die onderzoekt wat het meest duurzame product is.  Ze pleit voor minder kopen (“Bewust zijn wat je koopt. Koop gewoon minder, koop tweedehands.”) en voor openbaar vervoer (“want ook een elektrische auto is niet duurzaam”). Er moet een einde komen aan “dat eindeloos streven naar onbeperkte economische groei, een wegwerpmaatschappij van spullen.” Volgens Judith accepteren consumenten dat niet langer.

Geen groei?

Maar hoe ingewikkeld de verwezenlijking van de SDG’s is, laat juist het probleem van groei zien. Aan de ene kant moet er een einde komen aan de “onbeperkte economische groei”, aan de andere kant gaat SDG 8 over inkomen, werk en economische groei: “ontwikkelingslanden hebben economische groei nodig om hun sociale doelen te bereiken, bijvoorbeeld op het gebied van onderwijs en gezondheid.” De aanname is echter dat als deze landen economisch groeien “dit wel op een duurzame manier gebeurt en dat de andere zestien SDG’s meteen goed worden ingebed.”

Twee overtuigende indicatoren

Judith maakt op twee manieren heel concreet hoe spilziek met name de westerse mens is. Als eerste noemt ze de Earth Overshoot Day: “een wetenschappelijk rekenmodel dat laat zien wat de aarde aan biomassa, grondstoffen en energie produceert. Dan is het heel logisch dat je per jaar niet meer dan één aarde opmaakt, maar we maken juist veel te veel aarde op en teren in op het natuurlijk kapitaal. Westerse landen doen dat veel meer dan de global south. En de gemiddelde Overshoot Day, uit mijn hoofd, is ongeveer 1 juli, dus dan hebben we nog een half jaar over. Als student had ik ook altijd nog wat dagen over aan het einde van mijn geld.”

Het andere voorbeeld is de Spillover Index: “Dat is een index die meet wat wij bijvoorbeeld met ons gedrag in Nederland op de SDG’s teweegbrengen. Op die index scoort Nederland bijna het allerslechtste van alle landen in de wereld.” Nederland exporteert bijvoorbeeld pesticiden waarmee we schade berokkenen aan de biodiversiteit in andere landen. “Maar ook de financiële en economische gevolgen van ons beleid worden gemeten en dan zie je dat we slecht scoren op het wegsluizen van winsten van multinationals en op belastingontwijking. Als je dus aan de ene kant bijvoorbeeld ontwikkelingsgeld geeft aan Nigeria, maar aan de andere kant bedrijven die actief zijn in Nigeria via Nederland de kans geeft om geen belasting te betalen in Nigeria, dan pakt die balans negatief uit. Dan berokkenen we dus schade.”

Doorpakken

De Spillover Index komt ook elk jaar terug tijdens de ‘verantwoordingsdag’ in de Tweede Kamer. Het kabinet rapporteert dan ook over de SDG’s. “Tegelijkertijd komt de nationale SDG-rapportage, waarin alle sectoren uit de samenleving rapporteren wat er speelt en wat er goed en minder goed gaat.” Daaruit blijkt dat er wel een positieve trend is: “Veel meer partijen in de samenleving gaan met duurzaamheid aan de slag. Maar als je hard gaat meten, gaat het gewoon niet snel genoeg. En als het Nederland niet lukt, aan welk land in de wereld kunnen we het dan wel vragen? Wij moeten dit gewoon kunnen met z’n allen. We moeten nu doorpakken.”

Judith beseft dat we in 2030 niet klaar zullen zijn. “Er zal een nieuwe agenda komen.” Misschien moeten we meer werken met true pricing. “Ik was laatst op een ministerie”, zegt ze, “en zag daar in de kantine niet alleen de prijs die je voor een broodje moest betalen, maar ook de echte prijs. Dat is stap één: bewustwording. We weten allemaal waar we heen moeten. Laten we het gewoon gaan doen met elkaar en laten we elkaar niet tegenwerken, maar de schouders eronder.”