‘Met een kpi strijden tegen kaalslag natuur’

In gesprek met Koos Biesmeijer, Naturalis Biodiversity Center.

Namens Naturalis Biodiversity Center gaat Koos Biesmeijer voorop in de strijd tegen verlies van biodiversiteit, waar Nederland nu nog ‘wereldkampioen’ in is. Daarbij werkt hij samen met BNP Paribas. Samen ontwikkelen ze instrumenten en indicatoren voor biodiversiteit die bedrijven tot positieve impact stimuleren.

In het zaal LiveScience van Naturalis wordt hard gewerkt aan vijf skeletten van Triceratopsen, grote neushoornachtige dino’s. Het kost wetenschappelijk directeur Koos Biesmeijer weinig moeite om boven snerpende slijpgeluiden uit te komen. Vol vuur vertelt hij over zijn missie: het verlies aan biodiversiteit terugdringen. De kiem hiervoor werd al gelegd toen hij als jongetje door de rijke Veluwse natuur doolde. Hij ging onderzoek doen naar bijen en bestuiving. Dat detectivewerk vond hij leuk, maar hij merkte dat hij meer wilde dan publiceren alleen. “Toen ik in 2006 ontdekte dat de bijenstand in ons land en Engeland achteruit holde, bleek dat de wereld daar meer over wilde weten.” Hij kwam erachter dat de boodschap van biodiversiteitsverlies mensen aan het hart gaat en dat hij daarmee mogelijk iets kan veranderen.

Sluipend proces

Bij Naturalis Biodiversity Center kan hij dat ei kwijt. Hij begon daar als onderzoeker – hij is inmiddels hoogleraar Natuurlijk Kapitaal aan de Universiteit Leiden. Maar nu houdt hij zich als wetenschappelijk directeur voornamelijk bezig met de maatschappelijke missie. De urgentie is hoog genoeg. Met de biodiversiteit, die noodzakelijk is voor de mens om te leven, gaat het bergafwaarts, legt Biesmeijer uit. “De vlinders in ons land illustreren dit goed. Als je een rondje loopt zie je er veel minder dan vroeger.” Tussen 1992 en 2023 zijn de populaties van dagvlinders met gemiddeld 53 procent afgenomen, blijkt uit recente cijfers van het CBS en De Vlinderstichting. Biodiversiteitsverlies is een sluipend proces waar je niet meteen iets van merkt, legt Biesmeijer uit. “Toch is het een enorme bedreiging voor onze samenleving en bedrijven. Zonder bijen heb je geen appels, peren of koffie. Ook kost het veel meer geld om je voedsel te produceren.” In Nederland merken we de kaalslag van de natuur aan den lijve, volgens Biesmeijer: “Wij zijn wereldkampioen biodiversiteitsverlies. We hebben minder oppervlakte natuur dan de meeste andere landen. Het is bijna allemaal van slechte kwaliteit, hoe goed we ook ons best doen.”

Goed nieuws

Bij biodiversiteit ontkom je niet aan alarmerende feiten, maar gelukkig is er ook goed nieuws. “We weten wat we eraan moeten doen, stelt Biesmeijer. “Alleen neigen we nu nog naar kleine maatregelen, zoals een leuke oever of een heg. Helaas zet dat weinig zoden aan de dijk als we te veel stikstof blijven uitstoten en gevaarlijke pesticiden gebruiken. Het systeem moet echt anders. Die transitie is lastig. Het langetermijnbelang van de natuur verliest vaak van kortetermijnpolitiek.”
Dé manier om daar iets aan te doen is krachten bundelen, gelooft hij. “Je kunt alleen samen tot een systeemverandering komen. Dat is de reden waarom wij samenwerken met overheden, bedrijven en banken die onze droom over een biodiverse toekomst delen.” In samenwerkingen kan Naturalis fungeren als onafhankelijke kennispartner. “Wij brengen biodiversiteit in kaart en houden ontwikkelingen in de gaten. Dat doen we op innovatieve wijze. Zoals met ARISE waarmee we straks alle 35.000 soorten van onder andere dieren, planten en schimmels in Nederland kunnen herkennen en in kaart brengen, dankzij DNA-analyse, beeldherkenning en kunstmatige intelligentie.” Biesmeijer is naar eigen zeggen ‘een enorme fan van samenwerken met de financiële sector’. Dat komt omdat deze zich richt op lange termijn. “Het verlies van biodiversiteit maakt dat risico’s van bedrijven minder goed zijn in te schatten. Dit betekent dat banken kritischer moeten worden. Via financieringen kunnen ze bedrijven stimuleren een transitie te maken naar activiteiten die de biodiversiteit niet schaden.”

Dringend actie nodig

Naturalis en BNP Paribas zijn eind 2023 een meerjarige samenwerking aangegaan. Doel is het versnellen van het behoud & herstel van biodiversiteit. BNP Paribas wil op dit thema vooroplopen in de financiële wereld, zegt Co-Head of Corporate Coverage BNP Paribas Nederland Guido van den Brande in het LiveScience lab van Naturalis. Volgens hem is het een nog belangrijker thema dan CO2-reductie. “Het gaat over de wereld waarin we met zijn allen verder moeten leven.” Van den Brande vertelt dat BNP Paribas biodiversiteit bij investeringsbeslissingen al meeneemt. “Zo willen we ontbossing voorkomen of bedrijfsactiviteiten die te dicht bij kwetsbare natuurgebieden plaatsvinden. Dat betekent dat we soms nee zeggen op een aanvraag van een lening of voorwaarden stellen om biodiversiteitsverlies te voorkomen. Ook investeren we actief in projecten die de biodiversiteit verbeteren. Daarvoor hebben we vanuit BNP Paribas Group drie miljard euro beschikbaar.” Biodiversiteit is in de afgelopen twee jaar een opkomend topic bij klanten, merkt Van den Brande. “Verlies aan biodiversiteit bedreigt nu al hun toekomstige business. Als te weinig bijen bloemen bestuiven dan kan bijvoorbeeld de bier-, cacao- of koffieproductie in gevaar komen.” BNP Paribas ondersteunt om die reden grote bedrijven bij het traceerbaar maken van grondstoffen. Komen deze uit gebieden die kwetsbaar zijn ja of nee? Zo kunnen deze bedrijven betere beslissingen nemen.

Impuls aan financiële innovaties

Het adviseren van klanten op het gebied van biodiversiteit kan BNP Paribas niet alleen. Een onafhankelijk wetenschappelijk instituut als Naturalis is daarbij onontbeerlijk. Uit dat oogpunt is de samenwerking eigenlijk niet meer dan logisch. De twee hebben afgesproken om samen te werken aan onderzoek, monitoring & data en educatie & bewustwording. Ze gaan een impuls geven aan financiële innovaties die kapitaal laten stromen naar biodiversiteitsbescherming en -herstel. Ook ontwikkelen ze financiële instrumenten en meetindicatoren die het makkelijker maken om biodiversiteit mee te nemen in besluitvorming, risicomanagement en investeringsbeslissingen. Naar dat laatste is een groeiende vraag bij grote bedrijven. Als gevolg van de Europese regelgeving (CSRD) moeten zij gaan rapporteren over duurzame doelen. Impact op de biodiversiteit zou daarvan één kunnen zijn. Helaas is dat nu nog lastig te meten. Reden waarom Naturalis en KPMG hiervoor nu een meetinstrument ontwikkelen. Dit gaat de gevolgen van economische activiteiten zoals het winnen van palmolie of lithium op biodiversiteit in kaart brengen. Hiermee wordt het gemakkelijker om bij bedrijfsbeslissingen rekening te houden met de gevolgen voor de biodiversiteit.

Key performance indicator

BNP Paribas wil klanten stimuleren om biodiversiteit vaker mee te nemen als impactfactor. De bank kan dit onder meer doen door kortingen op leningen te geven, vertelt Van den Brande. “Biodiversiteit kan een van de duurzaamheidsdoelen zijn waarop we een korting op bancaire diensten baseren, maar een key performance indicator voor biodiversiteitsimpact is er nog niet. Die gaan wij ontwikkelen, samen met Naturalis.” Van den Brande legt uit dat de samenwerking met Naturalis veel verder gaat dan een traditionele donatierelatie. “Dit vraagt veel meer actie van beide partijen. We moeten klanten enthousiasmeren en mensen bij elkaar zetten, maar dit thema is het meer dan waard.” Hoe kan het volgens Biesmeijer een geslaagd huwelijk worden? “De kunst is om ons te richten op waar we echt het verschil mee maken. Impact is uiteindelijk ons ultieme doel.”

Klik hier om meer te lezen over het partnership met Naturalis