Toegang tot betaalbare energie voor iedereen, nu en in de toekomst

In gesprek met Koen Eising van Alliander

Alliander is een regionale netbeheerder die het gas- en elektriciteitsnet bouwt en onderhoudt voor de energie die huishoudens en bedrijven gebruiken. CSR-manager Koen Eising beschouwt zichzelf en zijn afdeling als het “maatschappelijk geweten” van het bedrijf. In gesprek met Julija Luzan, director Corporate & Institutional Banking van BNP Paribas, legt hij uit wat dat betekent.

Een netbeheerder, daar heb je waarschijnlijk wel een beeld bij: een bedrijf dat verantwoordelijk is voor de aanleg en het onderhoud van het gas- en elektriciteitsnet. Dat geldt ook voor Alliander, maar Alliander is meer dan alleen de beheerder van het energienet. Het wil ook een integraal onderdeel zijn van de samenleving en verder kijken dan de kerntaken. Wij noemen dat brede welvaart”, zegt Koen Eising. “We hebben als doel om iedereen toegang te geven tot betaalbare energie, nu en in de toekomst. Ons standpunt is dat onze welvaart van vandaag niet ten koste mag gaan van latere generaties of andere plekken in de wereld.” Juist op het gebied van brede welvaart loopt Alliander voor op andere netbeheerders.  ‘Welvaartethiek’ heet dat: moeilijke vragen stellen en morele dilemma’s bespreken, zoals ‘Met welke leveranciers doe je wel of geen zaken als er conflicterende belangen zijn en hoe ga je daarmee om?’, ‘In wat voor welvaart leven we eigenlijk?’ en ‘Welke schaduwzijde zit er aan de welvaart?’

Periode van congestie

De levering van energie is voor de meesten van ons een vanzelfsprekendheid. Toch kent die vanzelfsprekendheid haar grenzen.  De vraag naar elektriciteit wordt steeds groter door bijvoorbeeld elektrische auto’s of warmtepompen. Tegelijkertijd schommelt het aanbod van energie steeds meer door duurzame opwek via wind en zon. Het ene moment is er veel elektriciteit beschikbaar, het andere moment weinig. ‘We zitten in een periode van congestie. Als we die niet oplossen, heeft dat consequenties voor iedereen, omdat woningen en bedrijven niet kunnen worden aangesloten op het net.’ En de gevolgen strekken verder. Congestie betekent namelijk ook een vertraging in zowel het behalen van de klimaatdoelen als het verduurzamen van het hele energiesysteem. Met name grote afnemers die naar elektrisch willen overschakelen of zonneparken willen aansluiten, lopen vertraging op in hun duurzaamheidsambitie.

Afstemming vraag en aanbod

Hoe pakt Alliander, dat zich voorheen in feite alleen bezighield met de aanleg en het onderhoud van de energie-infrastructuur, dat aan? “Wat we steeds meer doen, is in gesprek gaan met die bedrijven. Zo kunnen we vraag en aanbod op lokaal niveau op elkaar afstemmen voor een lagere belasting van het energienet.” Uitbreiding van de infrastructuur – meer kabels in de grond – is daarvoor een eerste vereiste, maar er zijn nog twee andere belangrijke oplossingsrichtingen: beter benutten van de bestaande infrastructuur en verminderen van de vraag naar energie. Vooral dat laatste is iets nieuws voor Alliander en ook meteen een heel complex probleem. Hoe verander je het gedrag van mensen? “Wij zijn als mens gewend om altijd, op elk moment van de dag, energie te hebben. En we willen behoud van ons comfort, of het nu gaat om de auto opladen of de wasmachine aanzetten. De natuur doet het met de energie die er is. Iemand heeft weleens gezegd: de mens is een spookrijder in het ecosysteem. En dat is echt waar.” Het probleem is deels op te lossen met technologie, maar voor een groot gedeelte vraagt het een gedragsverandering. Volgens Koen Eising speelt Alliander hierin een stimulerende rol.

Samenwerking met overheden en aannemers

Alliander werkt samen met gemeenten, provincies en de rijksoverheid. Niet alleen “om het energiebewustzijn naar een hoger niveau te trekken”, maar ook voor wat Koen Eising ‘energieplanologie’ noemt. Vroeger maakte een gemeente een plan en bouwde de netbeheerder vervolgens de benodigde infrastructuur. Tegenwoordig is er veel meer overleg, bijvoorbeeld als een gemeente of provincie te maken heeft met de vestiging van een bedrijf met een grote energiebehoefte. Dan kijken Alliander en de gemeente of provincie samen naar bijvoorbeeld de beste plek voor zo’n bedrijf. Verder biedt Alliander nieuwe contractvormen om ruimte op het net te creëren en is er meer overleg met aannemers over manieren om de aanleg van infrastructuur sneller, makkelijker en efficiënter te organiseren.

Klimaatneutrale en sociale bedrijfsvoering

Alliander heeft al sinds 2010 een breed programma voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en werkt naar een klimaatneutrale bedrijfsvoering. “We willen efficiënt omgaan met onze grondstoffen. We zijn bezig met een biodiversiteitsplan. En we doen al heel erg veel op het gebied van bestrijdingsmiddelen en op het vergroenen van onze buitenruimtes.” Daarnaast is er veel aandacht voor de sociale kant van het bedrijf. Zo is het aantal vrouwen in leidinggevende functies gegroeid van 8% naar 33% en wordt hard gewerkt aan inclusie om recht te doen aan de multiculturele samenleving.

Energiearmoede en mensenrechten zijn twee andere maatschappelijke onderwerpen die bij Alliander hoog op de agenda staan. Zo werkt het bedrijf intensief samen met de gemeente Amsterdam om te voorkomen dat kwetsbare huishoudens die hun energierekening niet kunnen betalen, worden afgesloten van het net. “Door de informatie van de gemeente te koppelen aan de verbruiksgegevens zorgen we ervoor dat die huishoudens niet nog verder in de problemen komen.” Alliander is ook steeds meer bezig met een aanpak van de mensenrechten in de keten: “Waar komen alle grondstoffen, kabels en transformatoren die wij uit de markt halen, vandaan? Daar willen we veel meer over weten.”

Gebundelde kracht voor schonere energie

De maatschappelijke en infrastructurele doelen van Alliander vereisen het nodige financiële kapitaal. Maar met welke bank of banken ga je dan in zee? Voor Alliander kwam BNP Paribas direct in beeld. Dat is op zich niet vreemd als je bedenkt dat de bank ook ambitieuze doelen heeft als het gaat om oplossingen voor de energietransitie. Julija Luzan, directeur Corporate & Institutional Banking: “Wij kunnen hier een cruciale rol in spelen door ons netwerk te gebruiken en de juiste partijen met elkaar te verbinden. Ons streven is om 90% van onze kredieten in de energiesector in schone energie te investeren.”

De eerste uitdaging van Alliander, de uitbreiding van de infrastructuur, is een kwestie van financiering. De bank biedt hiervoor oplossingen in de vorm van groene kredieten, groene obligatieleningen en andere groene financieringsinstrumenten. Ook voor de andere twee uitdagingen die Koen Eising noemt – betere benutting van het netwerk en verandering van het energiegedrag – biedt BNP Paribas ondersteuning, zoals in het geval van het elektrische wagenpark van Alliander en het opzetten van een compleet mobiliteitsplan gericht op minder auto’s en meer openbaar vervoer en fietsen. Maar er zijn nog veel meer mogelijkheden voor samenwerking: “Onze mensen van Real Estate zouden bijvoorbeeld samen met Alliander kunnen onderzoeken hoe we bestaande gebouwen groener kunnen maken. BNP Paribas Asset Management kan ondersteuning bieden bij beleggingen van pensioenkapitaal in fondsen die naadloos aansluiten bij de duurzaamheidsstrategie van Alliander. En samen zouden we die strategie kunnen vertalen in KPI’s voor prestatiemetingen van leveranciers.”

De energietransitie vraagt een bijdrage van ons allemaal. De samenwerking tussen Alliander en BNP Paribas laat zien dat met gebundelde kracht heel concreet vorm kan worden gegeven aan schonere distributie.